(THEE EVOLUTION OF CONTEMPORARY ELECTRONIC MUSIC)
DADAISTI I STANJE SVESTI (1916.) --------------------------------
1916. godine liŸnosti anarhiŸnog profila, Hugo Balle, Tristan Tzara, Marcel Janco i Richard Huelsenbeck osnivaju Dada pokret nakon uzajamnog upoznavanja u novoosnovanom Cabaret Voltaire-u, u Zurich-u. UmetniŸki pokret ne zagovara nikakvu ideologiju, ali zato zastupa tzv. suçtinu duha, slobodu samoizra§avanja, otvoreno protivljenje 1. Svetskom ratu, konverzativizmu bur§oazije i tadaçnjem naglom opadanju ljudskih vrednosti. Dadaisti forsiraju prenoçenje poruka putem zvuka pre nego verbalno, putem pevanja, smatraju†i to liberalnijim i iskrenijim. U svojim muziŸkim delima oni meçaju i jezike, Ÿime reazbijaju komunikacionu barijeru meÐu ljudima koju ujedno smatraju i najzaslu§nijom za stvaranje jaza izmeÐu ljudi. Kao stanardni oblik njihovog umetniŸkog i §ivotnog bunta, Dadaisti stvaraju muziku koriste†i novonastale zvuke industrijske buke koji ih okru§uju na svakom koraku. Kompozicije Kurt Schwitters-a kao çto su Anna Blume (1919) i Ursonate (1923), postavljaju temelje za dalji razvitak apstraktne muzike 20. veka.
Paralelno sa ovim dogaÐajima, italijanski Futuristi kao çto su Luigi Russolo, Marinetti i St. Elia razgraÐuju vlastite muziŸke principe, a ruski slikar Kandinski, tzv. otac "duhovosti u slikarstvu", definiçe razliŸite muziŸke tonove bojom.
ROÑENJE SINTESAJZERA (1920) ----------------------------
1920 godine, ruski elektronski genije Leon Theremin razvija prvu verziju sintesajzera. Biva likvidiran od strane staljinistiŸke tajne policije u inostranstvu, u koje je pobegao ne bi li sacuvao svoj izum. Ono çto je karakteristiŸno za ovaj genijalni izum je to çto se instrument svira bez fizickog dodira (odnosno bez kontakta sa instrumentom). Prvi sintisajzer ili tzv."Theremin" funkcioniçe na bazi magnetnih polja, a zvuke razliŸite visine, boje i jaŸine proizvodi u zavisnosti od muziŸarevih pokreta rukama u prostoru, u odnosu na poziciju samog instrumenta! Theremin su uspeli da saŸuvaju rodbinski potomci njegovog tvorca, a danas ga jos uvek proizvodi "Big Briar Co." - firma Robert Moog-a, osobe koja je kasnije izumela i prvi pravi analogni sintisajzer.
1960. ---- 20. vek pripada "novoj muzici". Novi koncepti kao çto su muziŸke kompozicije na matematiŸkim principima Arnold Schoenberg-a i Eric Satie- a, zvuci maçina Luigi Russolo-a i Mauricio Kagel-a, ili generatori sluŸajnosti John Cage-a se sve viçe çire. 50-tih godina ovog veka Karlheinz Stockhausen zasniva svoju teoriju i praksu elektronske muzike. Po izume†u E-Piano-a (1958) i analognog Moog sinthesizer-a (1965), koji su se na tr§istu pojavili 1967 godine moderna elektronika poŸinje da zalazi u domen moderne muzike. Pozne 60-te donose programsku muziku elektronskih pionira, kao çto su Walter Carlos, a i prve radove Art-Rock bandova tipa Pink Floyd, Emerson Lake & Palmer i The Residents. U New York-u isplivavaju i avangardisti Steve Reich i Phillip Glass, sa "estetikom melodijskog i ritmiŸkog ponavljanja". Kamen temeljac tehna je postavljen!
1970. ----
a) SOUL/DISCO/FUNK --------------- Diskoteke 70-tih godina pro§ima Soul i Funk muzika ameriŸkog kova. Giorgio Moroder spada medju pionire pro-sintesajzerske elektronske disko-muzike. U gay-klubovima uspeva i High-Energy. Njujorçke etikete tipa Sal Soul stvaraju ekstatiŸni Disko-Gospel stil. House muzika je na pomolu.
b) KRAFTWERK --------- 1971 godine grupa Kraftwerk u Dusseldorf-u stvara prvu konkretnu i celovitu elektronsku pop-muziku. Ralf Hutter & Co. vode elektronsku koncepciju, dovode†i ritam maçinu, sintesajzer i vokoder do svojih granica, neviÐenih za te epohe. Njihova prva izdanja "Autobahn" (1974) i "Die Mensch Maschine" (1978) postaju prvi elektronski klasici. ætaviçe, berlinski Cosmo-rockeri Tangerine Dream (poŸev od 1970) i neo- elektronicari Edgar Froese i Klaus Schulze postaju sve uva§eniju, kao i eksperimenti grupe Can, Holger Czukay-a i Damo Suzuki-ja. Ovaj prodor je konaŸno urodio plodom, kako bi se 1976 pojavio i Jean-Michel Jarre sa svojim suptilnim muzickim epom "Oxygene". Uporedo sa ovim dogaÐajima, Alan Vega, Martin Rev i njihov duet Suicide iz San Francisco-a kre†e sa radom, çto †e uspostaviti direktan odraz na daljem razvoju elektronske muzike.
c) ELECTRO-WAVE ------------
Seme koje su posejali Kraftwerk raÐa dalje plodove krajem 7-tih u vidu industrijskih aktova tipa Throbbing Gristle, Human League, Ultravox, Cabaret Voltaire, Devo, Yellow Magic Orchestra (Japan), Simple Minds, Pere Ubu, Orchestral Manoeuvres in the Dark i Gary Numan-a.
1980 ----
a) US PRE-HOUSE ERA ----------------
Oçtriji Disco zvuci 70-tih bili su negovani na istoŸnoj obali i na srednjem zapadu Amerike, kako bi se u New York-u stvorile prve klupske kompozicije. Tony Humphries i David Morales postaju zvezde DJ scene. Paradise Garage Club postaje trend br.1. Istovremeno Franki Knuckles postaje DJ u underground klubu The Warehouse u Chicago-u, a Farley Keith osniva udru§enje DJ-a pod nazivom Hot Mix 5. U Detroit-u osnivac Cybotron-a Juan Atkins, producira svoje prve electro numere.
b) ELECTRO-BOOM ------------
Pojavom nove digitalne sinti-generacije, stvara se i jedna nova konkretizovana elektronska muzika. Neo-romantiŸari poput Visage, Depeche Mode, Yazoo, Heaven 17, Yello, Klaus Nomi, Human League, D.A.F. i Japan preuzimaju kormilo, a polako se istiŸu i bendovi poput Skinny Puppy i Severed Heads. Boom koji je napravila ova scena je uslovio i osnivanje techno-club-a Talla2XCL u Frankfurt-u, 1984 godine. Poplava i ekspanzija Heavy Metala-a, zatim bandova poput Einsturzende Neubauten, Noise-a i No Wave-a Lydia-e Lunch ce kasnije uticati na razvoj Hadcore Techno/Gabbahouse-a, a dalji razvitak Hip Hop kulture i pojavu Breakbeat-a u Britaniji poŸetkom naredne decenije.
c) AMBIENT -------
Koriste†i parametre Glam Rock-a iz ranih 70-tih i E i U muzike, bivçi clan Roxy Music - Brian Eno, kreira sasvim novi zvuk baziran na buci. Naziva je Ambient muzikom ili muzikom za doŸaravanje i do§ivljavanje prostora, ali koja istovremeno zavisi od prostornog efekta kako bi se mogla u potpunosti i do§iveti. 1979 on izdaje "Music for airports" i ostale Ambient klasike.
84/85 -----
a) NEW YORK HOUSE --------------
Dve godine pred zatvaranje kluba Paradise Garage (tj. u jesen 1987), top DJ Larry Levan daje poseban naziv tzv. "4 to the floor" muzici - Garage House. DJ producenti, poput David Morales-a, Robert Clivilles-a, David Cole-a, Musto & Bones-a i Todd Terry-ja pru§aju "uptempo" varijantu - New York Club House.
b) CHICAGO (DEEP) HOUSE --------------------
1984 i 1985 etikete poput Trax i DJ International utemeljuju novu vrstu klupske muzike koja prosto tera na pokret, kombinacijom sintetizovanih bas linija i kompjuterski generisanih tonova. Termin "House" potiŸe od kluba Warehouse, gde DJ Frankie Knuckles rame uz rame sa Marshall Jefferson-om i Fingers Inc. postaje pionir Chicago House-a.
c) EBM ---
Electronic Body Music postaje koncept koji lansira inspirativni belgijski band Front 242 na omotu svog maxi singla prvenca 1984 godine. Od tada, EBM ostaje sinonim za tvrdu, pokretaŸku, izrazito dinamiŸku, slikovitu i apokaliptiŸnu muziku, manifestovanu kroz radove grupa poput The Klinik, Nitzer Ebb, Vomito Negro, Frontline Assembly, Ministry, Clock D.V.A. itd.
d) GERMAN HOUSE ROOTS (part 1) ---------------------------
Razvoj novih tehnologija, naroŸito informatike, u Franfurt-u pru§a mogu†nost producent DJ-ima kao çto su Westbam i Klaus Jankuhn osnivanje etikete Low Spirit, kao i komponovanje numera tipa "This is not a Boris Becker song" i "Monkey say, Monkey do". Zajedno produciraju i singl "Electrica Salsa" DJ Sven Vath-a sa Munzing/Anzilotti autorskim tandemom, koji †e kasnije formirati Snap!
1987 ----
a) DETROIT TECHNO 1 ----------------
Inspirisan Alvin Toffler-om, koji u svojoj knjizi "The third wave" propagira dolazak "Techno buntovnika", Juan Atkins osniva Medel 500 i svoju Metroplex etiketu 1985, na kojoj izlazi i njegova Experimental House numera "No UFOs". A pod uticajem Kraftwerk-a i analognih sintesajzera, Kevin Saunderson i Derric May stvaraju originalni zvuk Detroit Techno-a.
b) CHICAGO ACID HOUSE ------------------
Uporedo sa dogaÐajima u Detroit-u, u Chicago-u se pojavljuje jedna minimalistiŸka House varijanta, potpuno zasnovana na Roland 808 Drumcomputer-u, Roland 303 Bassline-u i zvucima koji se njima mogu proizvesti. Ilustracije ovog sounda su Phuture ("Phuture Trax"), Sleazy D. ("I've lost control"), Maurice ("This is Acid"). Pojam Acid lansirali su DJ Larry Sherman i osnivaŸ DJ International-a - Rocky Jones, uzevçi kao glavnu asocijaciju ujedanje i kiseli ose†aj koje takvi zvuci name†u.
c) EURO DJ - POP -------------
Mogu†nosti koje pru§a nova sampling tehnologija kao i nezaustavljiva ekspanzija House scene Ÿini da mladi DJ producenti stvore vrstu Crossover Clubstyle-a, veçto meçajuci semplovane vokale sa underground stilovima, ali i dozivevçi enorman komercijalni uspeh. M.A.R.R.S. izbacuje svoju klasiŸnu sampling-orgiju "Pump up the volume", a S-Express, Bomb The Bass ("Beat Dis") i Coldcut slede istim putem.
1988 ----
a) BLEEPS & CLONKS ---------------
Britanska verzija Detroit Techno-a se zasniva na oçtrim elektronskim zvucima ("beeps & clonks") i gotovo bezŸujnim oscilacijama izrazito niskih frekvencija koji koren vuku iz poplave video igara krajem '80-tih. Apsolutni trend postaju LFO i Tricky Disco, kao i Dextrous ("Nightmares on Wax").
b) EDEL - ACID (OPLEMENJENI ACID) ------------------------------
House muzika je u neprestanom usponu; 1989 Juan Atkins, Derrick May i Kevin Saunderson odlaze u Englesku kako bi tamo uradili neke remix-e. Pod njihovim uticajem javljaju se i 808 State i A Guy Called Gerald u Manchester-u, kreiraju svoj sopstveni stil Experimental House- a. Singl "Pacific" grupe 808 State postaje legendaran.
c) UK ACID HOUSE -------------
'88 je godina Acid-a u engleskoj. Ovo je i period dominacije "Smiley Kulture" u celovitosti sa oçtrim, napadnim modnim stilom, spontanim Rave §urkama i divljim House mutacijama. Ova "uradi-sam- kultura" i muzika postaje glavni §ivotni stil, a raÐa se i veliki broj nezavisnih etiketa. Urbana himna engleske postaje "We call it Aciiieeed" projekta D-Mob.
d) GERMAN HOUSE BOOM 2 -------------------
Nemci svoje House poŸetke duguju House centrima Frankfurt-u i Berlin-u. Istovremeno sa "glavnim" Westbam-om, njegov brat DJ Dick, Tanith, Kid Paul i Dr. Motte su se pobrinuli za osnivanje kluba Tresor i Turbine, dok Sven Vath preuzima u Frankfurt-u klub The Omen i osniva etiketu Eye Q.
e) NEW BEAT --------
"New Beat - a musical phenomenon" se stvara 1988 godine u Belgiji. Belgijanci stvaraju sintezu EBM-a i House pravaca, stvaraju†i Ÿvrstu osnovu za roÐenje Tekkno-a ili Industrial Techno-a neçto kasnije, çto se manifestuje kroz radove Van Lierop (MNO), Praga Khan-a, Lisa-e M. i projekta Fatal Error, Public Realtion, Tragic Error, Ghentlon, Problem House i mnogih drugih oko kojih se najviçe anga§uje pro-EBM etiketa Play it again Sam.
1989 ----
GABBA/HARDCORE --------------
Prilikom svog nastupa danaçnjoj "Hardcore palati" klubu Parkzicht u Rotterdam-u, DJ Rob (Rob Janssen) çokira publiku, izmrcvarenu sladunjavim disko marmeladicama potpuno novim najekstremnijim zvukom koji se moze Ÿuti. Tako se raÐa Gabbahouse ili Hardcore Techno, pravac House muzike Ÿija brzina u nekim sluŸajevima premaçuje i granicu od 1000 BPM sa epicentrom u Rotterdam-u, a vremenom se istiŸe i Den Haag i u manjoj meri Amsterdam. Vremenom se raÐaju i etikete tipa ID&T, Mokum, Ewa, Rotterdam Recs., Ruffneeck, Arcade, itd. a i Hardcore pandani kao çto su The Dreamteam (DJ Gizmo, DJ Dano, Buzz Fuzz i The Prophet), DJ Paul, Charly Lownoise & Mental Theo, Arcadipane, i mnogi drugi.
1990 ----
GLOBALNA HOUSE NACIJA (US-House + UK-House + Euro-Pop + Euro-Electro) ---------------------
Krajem 1990 dolazi do potpune simbioze ameriŸkih i evropskih House pravaca. Odatle niŸu i neki novi podpravci kao çto je Italo House/Latin House (Black Box), Hardcore/Gabbahouse, Industrial Techno, Experimental, Progressive, Trance i Ambient House.
1991 ----
a) DETROIT TECHNO 2 ----------------
Dok drugi svoj House zvuk zasnivaju na klasiŸnim House pravcima, grupa novih House umetnika radi na novom Detroit Techno zvuku: Joey Beltram ("Energy Flash", "Mentasm"), Richie Hawtin (+8 etiketa), Jeff Mills iz ve† pomenutog Underground Resistance-a i Blake Baxter (etiketa Hard Wax).
b) TEKKNO ------
'91 je i godina kada se radja veoma tvrdi i sna§ni Techno zvuci çirom sveta. Uçtogljenost sveta moderne muzike nije nikako mogla spreŸiti sjajno proracunate Tekkno/Industrial himne tipa "Das Boot"-U96, "Anasthasia"-T99, ili "James Brown is Dead"-L.A.Style da postignu meÐunarodni uspeh.
c) UK HOUSE/DISCO HOUSE --------------------
Britanija zasniva svoju House muziku na elementima Disco-a 70- tih, a niŸu i novi trendovi poput Kinky Disco i Neo-Disco. Etiketa Republic postaje najistaknutija, a s njom i njeni osnivaci Dave Lee i Joey Negro. Ostala poznata imena ovog perioda su Krush, Sharon Redd, Alison Limerick, N-Joy i Bass-o-matic.
d) AMBIENT TALAS -------------
PoŸev od 1990 u Techno kontekstu se pojavljuje i atmosferna muzika koja opŸinjava svojim globalnim zvukom, blagim ritmom i umerenim sadr§ajem buke. RaÐaju se klasici u vidu KLF "Chill Out", The Orb "Adventures Beyond the Ultraworld", a Mixmaster Morris, Aphex Twin, The Future Sound of London i Underworld im se lagano pridru§uju, kao i etikete tipa Fax ili Planet Dog.
92/93 -----
BREAKBEAT ---------
Od 1992 u engleskoj se forsira Techno varijanta zasnovana na frenetiŸno ubrzanim Ragga/Hip-hop ritmovima i semplovima visokih frekvencija. Podpravac ove varijante postaje tkzv. Kindergarden, koji sadr§i semplove iz deŸjih pesmica. The Prodigy, N-R-G, Urban Hype, DJ LTJ Bukem i DJ Foul Play spadaju meÐu hedoniste ovog pravca, a sa njima i promocija od strane etikete XL, Shut Up & Dance, Suburban Base i Labello Blanco.
1994 ----
a) REGIONALNE SCENE ----------------
Belgija: R&S, Frank de Wulf, Bonzai, Cherry Moon.
Holandija: Rotterdam vs. Amsterdam, den Haag, ID&T, Mokum, Rotterdam Recs., The Dreamteam, Mystery Land Festival, Gabba, DJAX Recs, Speedy J., Megarave.
Nemacka: Franfurt, Berlin, Mayday, Unique Club (Koln), Warehouse (Koln), Mate Galic (Koln), Hardflore (Koln), Whirepool (Koln), Cybordelics (Stuttgart), Marco Zaffarano (Stuttgart), DJ Hell (Munchen), Front (Hamburg), Boris Dlugosch (Hamburg), Unit Club (Hamburg), Container (Hamburg), Superstition Recs. (Hamburg), Space Teddy Club (Berlin), Twirl Club (Berlin), Westbam, Marusha, K.Jankuhn, Cosmic Baby (Berlin), Jonzon, Frontpage Magazine, Delirium Recs. (Frankfurt), Harthouse (FFM), Atomheart (FFM), Oliver Lieb (FFM), PCP/Arcadipane (FFM), Sven Vath (FFM), Franfurt Terror Corp.
b) PROGRESSIVE HOUSE -----------------
Da li je prethodno ve† sve bilo regresivno? Koliko je lukav Techno? Mantra Progresivog House-a je klasicna "4-2-the-floor" formula, manifestovana inovativnim zvucima i novim obalama Crossover poŸetka. Iz mase se izdvaja britanska etiketa Guerilla sa svojim frontmenima poput Spooky-ja i serijskim kompilacijama "Dub House Disco".
c) TRANCE ------
Dok House i Techno postaju sve jaŸeg i tvrÐeg zvuka, javlja se neçto sasvim novo: Plemenska muzika, za koju se smatra da je niŸija zemlja izmedju Hardcore-a i Ambient-a. '94 se javlja i Trancecore, joç sna§nija i br§a verzija Hard Trance-a, çto se smatra ukrçtanjem Hardcore-a i Trance-a. Ovu godinu karakteriçe i to çto se meÐu çirim medijima po prvi put spoznaju i umetnici koji intenzivno rade jos od 1990, kao çto su Moby (New York), Cosmic Baby, Dave Angel, Dance2Trance, itd.
d) JUNGLE ------
NasleÐe koje je ostavio Reggae, a kasnije razvila i popularizovala Raggamuffin muzika poŸetkom '90-tih u vidu izvoÐaca kao çto su Shabba Ranks, Ninja Man, Tiger i Supercat igra veliku ulogu u raÐanju Jungle Techno-a - klubske underground kulture u Britaniji, okarakterisane kombinacijom industrijskih zvukova, urbanih kola§a i hekticnih ragga beatova, samplova i vokala. Za ekspanziju ovog pravca medju najzaslu§nijima su izvoÐaci poput UK Apachi, Topcat, Shy FX, DJ SS, General Levy, DJ Dextrous, Phuture Assassins kao i epidemija Jungle kompilacija na britanskom tr§içtu.
Lord Ferdi the Despiser
OVAJ TEXT JE AUTORSKI, ZATO JE ZABRANJENO UMNOZAVANJE/KOPIRANJE/STAMPANJE ILI BILO KAKVO KORISTENJE BEZ ZNANJA AUTORA. HVALA.